| Lu set soulié de ferre (Adèle Pin-Gasiglia) |
|
Lou babi e la fiha dóu fournié (*) Un còu, li èra un rèi e una règina : avion toui lu bèn de Diéu, couma lu ric, mà éron malurous, perqué noun avion d'enfant. A fouòrça de faire, un bèu jour, si sentèt dire que n'asperavon un. Lou poble si preparava à fà de grani rejouissènça, mà quoura lou moumènt siguèt vengut, si diguèt que l'enfant èra naissut mouòrt... En plassa d'un enfant, èra naissut... un bàbi ! Lou rèi, que voulia pas d'aquèstou bàbi pèr eiritié, lou voulia fà negà, mà la baila qu'avion engajat pèr nourri l'enfant, diguèt au rèi : "Dounas-lou mi, lou calarai en li gran belli crota dóu palai e l'aleverai". Lou rèi prouvedissèt l'argènt necessàri e la baila li parlèt de pu rèn... Quoura lou bàbi auguèt vint an, diguèt à la baila : "Anas dire au miéu paire que mi vouòli marridà". Lou rèi si metèt à rire, dihènt : "Sàbi pas qu'es que si vourrà pihà un bàbi ! "... La fiha mèndra dóu fournié, Nourina, lou sèra, anèt en crota ; li èra pèr lume qu'un calèn, li si vehia gaire e la pichouna avia pau. Mà, lou bàbi si metèt à li parlà plan-plan, li di que trista vida avia augut fin ahùra, e pau à pau, en parlant, venguèt la mieja-nuèch. Lou farassoun dóu calèn s'amurcia, venia escur ; tout en un còu, en luèc dau bàbi, ai siéu coustà, Nourina vè un bèu jouve ome que li di : "Noun auguès pau, siéu estat enmascat, denans de naisse e coundanat à èstre un bàbi fin tant que rescountrèssi quaucun que mi vourguèsse bèn pèr iéu meme. Benedida siguès, vous que m'avés aimat e deliberat. Mà, ès pas lou tout, acò ès un secrèt, que caurà jamai dire, autramen mi perderias e vous cauria frustà sèt parèu de ferre avans de mi retrouvà. Dounca, lou jour, sarai lou bàbi, la nuèch lou vouòstre espous, aneren au bal, vous mancarà rèn, sarès couma una règina, mà caurà mai dire qu siéu"... (*) Le titre n'est pas de l'auteur.
E la paura Nourina si fa faire sèt parèu de soulié de ferre e s'emparte... La pelegrina s'en va en un bouòsc de pin, de roure e d'èuse ; li dràia èron estrechi, si resquihava sus li aguia e li gruèia de pin. Toumbèt à mourre-boucut (1), s'aussèt couma pousquèt. Pu luèn, s'acipèt sus d'una grossa rais ; s'escravihèt lu ginoui sus de roca, s'esgarrèt li man ai roumegas e li faudiha ai baragna ; en tant que li capitava aquèla fachènda, si fahia tàrdi... Veguènt que noun trouvava d'ajuda sus terra, virèt lu uèi au ciel e si pensèt d'anà demandà ai astre s'avion vist lou siéu amour. Mà li estella : "Nautre fèn gaire lume, avèn rèn vist ; vè aqui una avelana, se sabes t'en servi, soun finidi li tiéu misèria". Lou soulèu : "Iéu, quoura pareissi, lu gènt s'escoundon, lu embarlugui ; lu miéu rai soun tròu caut, barron li fenèstra o si proumenon 'mé d'oumbrèla, pouòdi rèn vèire. Mà, piha aquela amèndoula, sierve-t-en bèn". Enfin, la luna diguèt : "La miéu lus ès douça, la laisson intrà da pèrtout : lou tiéu ome, paura frèma, ès en tau luèc, vai vitou, perqué bèn lèu, va si marridà 'mé la fiha d'un rèi. Pïha aquela nouoé, saupè-t'en servi". Aloura Nourina aganta lu darrié soulié de ferre, si caussa, lu courdèla, e vitou s'encamina, courre, si sènte plus, a d'ala souta li sola, mounta li puada (2), lu encaladat, davala en la plana, e sus lou sèra, sudada, afougada (3) arriba au pais. Mà, couma intrà au palai ? Au matin, roumpe l'avelana : dintre li èra de dentèla, de ventai (4) ancian, mountat sus d'avòri o sus de nacra o sus de tartaruga (5). Vèn à passà la fiha dóu rèi. S'arresta, s'encanta, croumpa tout e demanda lou près. Nourina tremoulanta : "Ni aur, ni argènt, una nuèch passada proche d'aquéu que sarà vouòstre espous". La bella esta un moumènt penseirouha, mà li dentèla èron tant belli, la fiha tant laida que acèta, si proumetènt de faire beùre à l'ome un vin que lou farà durmi touta la nuèch. Lendeman, duèrbe l'amèndoula : n'en souòrton de daurura maravihoui qu'embarlugavon couma de soulèu e li pouòrge à la fiha dóu rèi que li croumpa mai au meme près. Aquestou còu, serrada en la siéu chambra, si lava 'mé d'aiga-de-vida (6) e vèn mai bella e fresca couma quoura èra espousa, va trouvà l'espous endurmit e li di : "Ai fach mai de cènt lèga de marrit camin, ai trampinat d'an e d'an, ai frustat lu sèt parèu de soulié de ferre..." E li baièt lu uèi. L'espous parla e li di : "Anan èstre urous, laisse-mi faire ...". Nourina e lou siéu nóvi s'en tournèron au palai. Adèle PIN-GASIGLIA (1868-1956) (*) le titre n'est pas de l'auteur. |